Leestijd 3 - 4 min
Duurzame huisvestingsstrategie: onderwijsteams ontzorgen
Niels Delemarre en Rutger Groen

De strategische koers van Aloysius focust naast vier koersthema’s ook op een ‘sterke basis’. Als gespecialiseerd onderwijs telt dan natuurlijk een ijzersterk pedagogisch klimaat en voldoende en deskundige medewerkers zijn ook cruciaal. Dat geldt ook voor goede onderwijshuisvesting. Directeur Financiën & bedrijfsvoering Rutger Groen en strategisch onderwijshuisvestingsadviseur Niels Delemarre vertellen meer over een aantal actuele huisvestingszaken.

In september 2023 werd het nieuwe onderwijs- en expertisecentrum in Heerhugowaard feestelijk geopend. In dit nieuwe en energie-neutrale onderwijs- en expertisecentrum werkt onze Nexus-school samen met De Ruimte van Heliomare. Gemeenten Dijk en Waard en Stichting Maatschappelijk Vastgoed maakten de realisatie mogelijk.

Zo’n spiksplinternieuw duurzaam gebouw is letterlijk een schoolvoorbeeld. Helaas staan niet alle schoolgebouwen van Aloysius er zo voor. Sommige zijn al ouder en staan op de nominatie voor grootschalige renovatie of nieuwbouw. Dat zijn veelal langdurige projecten – voor de schop in de grond kan is er meestal al jaren overleg aan vooraf gegaan met gemeenten en netwerkpartners. Ook is het (politieke) speelveld soms grillig.

Een greep uit wat er speelt

“In Harreveld zijn we al tien jaar in gesprek over nieuwbouw en stond dat ook in het huisvestingsplan van de gemeente”, vertelt Niels. “Door de gestegen bouwkosten en onzekere ontwikkelingen in gesloten jeugdzorg, staat dit toch weer op de pauzestand. Een ander voorbeeld is Beverwijk, waar gemeente, scholen en netwerkpartners er allemaal van overtuigd zijn dat er een nieuw gebouw moet komen. Maar het budget is tot nu toe onvoldoende.”

In Weert en Roermond wil Aloysius het gebouwenbeheer van twee scholen gaan doen. In Nijmegen staat grootschalige renovatie van Aventurijn op stapel en in Katwijk is in november 2023 een integraal kindcentrum opgeleverd.

Meer grip op vastgoed

Ziedaar de veelzijdige en complexe wereld van onderwijshuisvesting. Het maakt nogal wat uit of Aloysius eigenaar, huurder of gebruiker is van een schoolgebouw (van de 46 locaties heeft Aloysius er 20 in eigendom). Bij nieuwbouw speelt dan weer wie bouwheer is van zo’n project en of Aloysius de enige bewoner is, of een gebouw deelt met meerdere partners en daarbij als verhuurder van deze partners optreedt.

Zo zijn er veel meer variabelen. Daar wil Team Huisvesting de komende tijd meer eenheid in brengen en scherpt vastgoedstrategie verder aan. Ook komt er een duidelijkere splitsing tussen ‘vastgoed’ en de ‘exploitatie’ in de administratie.

Onderwijsteams ontzorgen

Rutger: “Wij willen onze schooldirecteuren maximaal ontzorgen. Zij kunnen zich richten op het onderwijs en Team Huisvesting zorgt dat hun huisvesting op orde is. Vanuit ons duurzame meerjarenonderhoudsplan hebben wij precies in beeld wanneer welk onderhoud moet gebeuren bijvoorbeeld. Bij nieuwbouwprojecten denkt het onderwijsteam mee vanuit hun onderwijsvisie, wij vanuit onze huisvestingsvisie.”

Gemeenten en schoolbesturen zijn samen verantwoordelijk voor onderwijshuisvesting, maar hebben eigen taken. Zo ontvangen gemeenten vanuit het Rijk geld in het Gemeentefonds voor (vervangende) nieuwbouw en uitbreiding van scholen. Ook locaties voor bewegingsonderwijs horen daarbij.

Het onderhoud van scholen, de exploitatielasten of kleine verbouwingen aan de binnenkant van schoolgebouwen, betalen de schoolbesturen. Hiervoor krijgen zij ook geld van het Rijk. Een vetpot is dit bepaald niet. Niet voor de gemeente en niet voor de schoolbesturen.

De zogenoemde normvergoeding voor onderwijshuisvesting voor een toekomstbestendig en duurzaam gebouw is al jaren te laag. Ook het ‘onderhoudsgeld’ dat schoolbesturen krijgen, is niet voldoende om oudere gebouwen goed te onderhouden.

In de huidige onderwijshuisvestingwetgeving is het ontbreken van een duidelijke voorziening voor renovatie een groot knelpunt. Renovatie ligt niet op het bord van de gemeente en niet op dat van de schoolbesturen.

Er is een wetsvoorstel in de maak over een doelmatige aanpak onderwijshuisvesting. In 2023 konden onder meer schoolbesturen en gemeenten daarop reageren en reacties worden nu gewogen.

In het wetsvoorstel staat dat gemeenten verplicht worden om een integraal huisvestingsplan te maken en schoolbesturen moeten een meerjarenonderhoudsplan maken.

Gemeenten worden ook verantwoordelijk voor renovatie van schoolgebouwen en schoolbesturen voor een gezond binnenklimaat. Ook mogen schoolbesturen in het basisonderwijs straks investeren in huisvesting, net zoals schoolbesturen voor voortgezet onderwijs dit nu al mogen.

Jan Hoolsema

“Al onze leerlingen verdienen een fijn, schoon en fris schoolgebouw”, vindt Jan Hoolsema van Team Huisvesting. Natuurlijk wil je dat schoolgebouwen minimaal voldoen aan het Bouwbesluit, maar wij willen ook dat scholen zo duurzaam mogelijk zijn.

Eén van de speerpunten afgelopen jaar: een gezond en fris binnenklimaat. Er is veel geïnvesteerd in nieuwe ventilatiesystemen. In nieuwe schoolgebouwen hoefde dat niet, maar bij oudere wel. Daarbij is meteen gekeken naar verduurzamingskansen. Denk aan zonnepanelen, isolatie en ledverlichting. “De doelstelling om voor 2023 50 procent minder energie te verbruiken hebben we hiermee ruimschoots behaald”, vertelt Jan.

Bij oudere scholen die gerenoveerd worden of die nieuwbouw krijgen, nemen we de verduurzamingsmaatregelen in komende (ver)bouw mee.

De totale projectkosten voor deze verduurzamingen zijn 5,5 miljoen euro. Daarvan kwam 1,7 miljoen euro subsidie via de Rijksregeling Specifieke Uitkering Ventilatie in Scholen (SUVIS) en moest de rest ‘verdeeld’ worden tussen gemeenten en schoolbesturen.

auteur Anne-Marie Veldkamp
fotografie Marieke Wijntjes
eerder verschenen Jaarmagazine 2023-2024

Aloysius Stichting

Leidsevaart 2 (ingang Rijnsburgerweg 4)

2215 RE  Voorhout

bestuur@aloysiusstichting.nl

0252 43 40 00